زخم مقعد و یبوست ، روشهای درمانی

علت اين بيماري چيست ؟
علت اين بيماري، ايجاد خراشيدگي در پوست مقعد به دنبال اسهال طولاني مدت يا يبوست است . اين خراشيدگي باعث انقباض عضله داخلي مقعد مي شود واين انقباض باعث ايجاد درد شديد مي گردد.

علائم اين بيماري چيست ؟
افراد مبتلا به اين بيماري معمولا” با درد هنگام اجابت مزاج مراجعه مي كنند و گاهي نيز از خروج چند قطره خون همزمان با اجابت مزاج شاكي هستند . بعضي از بيماران از درد شديدي كه چند ساعت پس ازاجابت مزاج تداوم دارد شاكي هستند . البته بايد بيماران بدانند كه عليرغم درد شديد و همراهي با خونريزي ، اين عارضه بيماري خطرناكي نمي باشد .

انواع اين بيماري كدام است ؟
زخم مقعد دو نوع حاد و مزمن دارد . در نوع حاد ، زخم سطحي است و با درمان دارويي بهبود حاصل مي شود . افراد مبتلا به انواع مزمن سابقه چندين مرتبه درد هاي مشابه دارند و زخم آنها عمقي است و با برجستگي در مجاور مقعد همراه است. درمان اين گروه افراد مشكل تر است و به جراحي نياز پيدا مي كنند .

روش درمان در انواع حاد چگونه است ؟
براي درمان اين بيماري چند روش وجود درد كه بطور همزمان استفاده مي شوند و تا تاثير كامل، به حدود ده روز زمان نياز است .
الف) استفاده از موادي كه حجم مدفوع را زياد مي كنند و باعث نرم شدن مدفوع مي شوند : با رعايت رژيم غذايي حاوي مواد غذايي فيبردار مانند كلم ، كاهو ، خيار، سيب همراه پوست آن ، ميوه جات ، خاكشير محلول در آب، اسفرزه محلول در آب ، انجير خشك كه آب انداخته شده است و يا دارو هايي مثل پسيليوم ، شربت لاكتولوز يا شربت منيزيم مي توان به اين هدف دست يافت.

ب) نشستن در لگن آب گرم حاوي چند قطره بتادين روزانه سه تا پنج مرتبه و هر بار به مدت حدود بيست دقيقه.
پ) استفاده از داروهاي كاهش دهنده درد كه شامل پماد بي حسي ليدو كائين بطور موضعي يا داروهاي مسكن خوراكي است .

ت) استفاده از داروهايي كه باعث افزايش خونرساني به اين ناحيه مي شوند مانند پماد نيترو گليسيرين. اين پماد با اتساع عروق خوني ناحيه مقعد باعث افزايش خونرساني به آن مي شود و در نتيجه به ترميم زخم سرعت مي بخشد. البته استفاده از اين دارو در بعضي افراد باعث سوزش در محل استفاده يا سر درد مي گردد. روش استفاده از آن بطور موضعي روي زخم مقعد دو الي سه مرتبه در روز است .
درمانهاي فوق تقريبا” هميشه باعث بهبود فيشر حاد مي شوند ولي در فيشر مزمن فقط در نيمي ا ز موارد باعث رفع علائم مي شود و بقيه افراد نياز به جراحي دارند.

روش درمان در انواع مزمن چگونه است ؟
انواع مزمن كه به به درمان دارويي جواب ندهند بايد تحت جراحي قرار گيرند . روش جراحي به اين صورت است كه قسمتي از عضله داخلي مقعد كه دچار انقباض شده است برش زده مي شود. اين امر باعث مي گردد كه انقباض رفع شود و درد بيمار ازبين برود . پس از رفع درد ، زخم مقعد تدريجا” بهبود خواهد يافت. پس از عمل درد مربوط به بيماري از بين مي رود ولي درد مربوط به برش و انجام جراحي تا چند روز تداوم دارد.

آيا عمل جراحي با عارضه اي همراه است ؟
بله .انجام جراحي در بعضي افراد باعث بي اختياري مختصري در دفع گاز مي شود كه تدريجا” پس از چند ماه مرتفع خواهد شد . در بعضي افراد خونريزي تداوم خواهد داشت كه پس از دو هفته رفع مي شود و بعضي افراد پس از عمل احتباس ادرار پيدا مي كنند كه پس از 24 ساعت رفع مي شود .

مدت بستري چقدر است ؟ پس از عمل جراحي چه مدت استراحت در منزل نياز است ؟
مدت بستري بين يك تا دو روز است و مدت استراحت در منزل بين سه تا پنج روز مي باشد.

پس از عمل چه اقداماتي را بايد انجام داد ؟
پس از عمل تا حدود يك ماه روشهاي درماني ارائه شده در قسمت درمان انواع حاد فيشر را بايد بكار بست .

آيا درمان ديگري هم براي انواع مزمن وجود دارد ؟
بله . با تزريق دارويي به نام بوتولونيوم به طور موضعي به داخل عضله مقعد ، مي توان انقباض آن را رفع نمود . تاثير اين روش پس از حدود يك هفته ظاهر مي شود و احتمال بازگشت بيماري نيز وجود دارد كه نياز به تزريق مجدد را الزامي مي كند هزينه مربوط به تهيه اين دارو به نسبت زياد است .

جريان تشكيل مدفوع
در جريان هضم غذا مواد مفيد و قابل استفاده در روده كوچك جذب مي‏شود و بخش ناچيزي بصورت غيرقابل جذب وارد روده بزرگ مي‏شود. اين بخش غيرقابل جذب عمدتاً مواد فيبري (پلي ساكاريدهاي موجود در غشاء سلول‏هاي گياهي) و منشأ آنها دانه غلات و حبوبات است. در روده بزرگ عمدتاً آب و املاح جذب مي‏شود و آنچه نهايتاً دفع مي‏شود در يك فرد سالم معادل 400-200 گرم مدفوع و 24 ساعت است. حدود 75 درصد وزن مدفوع آب است و 25 درصد ديگر مواد جامد است محتويات مواد جامد مدفوع عمدتاً از لاشه ميكروب‏ها و مواد فيبري تشكيل شده است. بنابراين وزن و قوام مدفوع در هر فرد بستگي به ميزان آب موجود در آن و حجم مواد فيبري دارد. درصد مواد فيبري در مدفوع بستگي كامل به ميزان مصرف اين مواد در رژيم غذايي دارد و حجم آب مدفوع بستگي به حركات دودي روده بزرگ (طول مدت ماندگاري مواد دفعي در روده بزرگ و فعاليت روده بزرگ در جذب آب مدفوع) دارد. در افرادي كه مقدار زيادي فيبر مصرف مي‏كنند (نان گندم و جو سبوس دار، حبوبات و…)و حركات دودي روده بزرگ طبيعي نيز دارند، حجم مدفوع در 24 ساعت ممكن است به 400 گرم برسد.

تعريف يبوست:
نزديك به نيمي از افراد كه با شكايت يبوست به پزشك مراجعه مي‏كنند طبق تعريف يبوست ندارند اغلب اين افراد از ميزان و يا نحوة دفع مدفوع شكايت دارند. تعداد دفعات اجابت مزاج در افراد مختلف جامعه متفاوت است و از 3 بار در روز تا 3 بار در هفته محدوده طبيعي تلقي مي‏شود. به همين دليل بوجود آمدن تغيير در تعداد دفعات اجابت مزاج در هر فرد نسبت به وضعيت معمولي او (كاهش تعداد دفعات اجابت مزاج) بايد يبوست تلقي شود ولي اگر كسي هميشه يكبار در هر مدفوع نيز بستگي كامل به نوع رژيم غذايي فرد دارد و كاهش قابل وجه مواد فيبري در غذا مي‏تواند منجر به مدفوع كم حجم و خشك شود كه با تغيير رژيم اصلاح مي‏شود.

علل يبوست
يكي از علل مهم يبوست مصرف غذايي كم فيبر و كم آب است. در مسافرت كه معمولاً كه رژيم غذايي شما عوض مي‏شود، مي‏تواند يبوست ايجاد گردد. خانم‏هاي حامله اغلب يبوست پيدا مي‏كنند. علل ديگر يبوست عبارتند از كم تحركي، استفاده نادرست از مسهل‏ها، مصرف داروهاي خاص (از قبيل داروهاي ضد درد، مدرها، و آنتي هيستامين‏ها) يا عدم اختصاص وقت كافي براي عمل دفع مدفوع مي‏باشد. بيماري‏هايي از قبيل مرض قند و كم كاري تيروئيد نيز ممكن است باعث يبوست شوند.

آزمايشها
براي كنار گذاشتن علل جدي يبوست معايناتي انجام مي‏شود. معمولاً نمونه مدفوع و خون جهت آزمايش گرفته مي‏شود. انجام سيگموئيدسكوپي ممكن است لازم باشد. طي اين آزمون، پزشك درون روده بزرگتان را به وسيله يك دستگاه بخصوص مشاهده مي‏كنيد. ممكن است يك عكسبرداري ويژه با اشعه ايكس كه تنقيه با باريم ناميده مي‏شود، نيز انجام شود. براي اين آزمون روده بزرگ توسط محلول باريم‏دار پر مي‏شود، سپس عكس‏هايي با اشعه ايكس از كل روده بزرگتان گرفته مي‏شود.

درمان يبوست
بعد از بررسي شما يك طرح درماني مناسب توسط پزشكتان توصيه مي‏شود. اين درمان مي‏تواند خوردن فيبر بيشتر، انجام ورزش بيشتر و پرهيز از مصرف زياد از حد مسهل‏ها و يا قطع داروهاي غيرضروري باشد.
فيبر بيشتري بخوريد
يكي از بهترين راه‏هاي درمان شما مصرف غذاهاي با فيبر زياد است. بهترين منبع فيبر، غلات (جو، گندم) و سپس حبوبات است. سبزيجات نيز داراي فيبر قابل توجهي هستند. مواد فيبردار حجم مدفوع را زياد و دفع آن را از روده بزرگ تسريع مي‏نمايد. نوشيدن مايعات كافي هم توصيه مي‏شود.
مرتب ورزش كنيد
ورزش منظم به بهبود كار روده بزرگ و رفع يبوست كمك مي‏كند درباره شروع برنامه ورزشي از پزشكتان سوال كنيد.
از مصرف مزمن و طولاني مدت مسهل پرهيز كنيد
مسهل ها روده بزرگ را تحريك مي‏كنند تا سريع‏تركار كند. مصرف مداوم مسهل‏ها مي‏تواند سبب كش آمدن وضعيت شدن روده بزرگ گردند. و نهايتاً ممكن است روده بزرگ بدون آنها اصلاً كار نكند. پزشكتان مي‏تواند به شما در قطع وابستگي به مسهل‏ها كمك نمايد. در هر صورت، هرگز قبل از مشورت با پزشك آنها را مصرف نكنيد.
مواد پرفيبر
مصرف مواد غذايي زير حاوي فيبر هستند و در پيشگيري درمان يبوست مي‏توانند مؤثر باشند.
* غلات پرفيبر
* حبوبات (نخود، لوبيا، عدس، لپه، باقلا)، سبوس و سبوس گندم و جو
* سبزيجات (مانند گل كلم، هويج و نخودسبز)
* ميوه‏هاي تازه بخصوص سيب، گلابي و ميوه‏هاي خشك مانند كشمش و برگه زردآلو
* گردو، فندق، بادام و غلات (بخصوص حبوباتي از قبيل عدس و لوبيا قرمز)
* استفاده روزانه از سالاد و كاهو همراه با يك قاشق غذاخوري سبوس گندم بعلاوه روغن زيتون و آب ليمو كمك كننده است.
* توصيه مي‏شود مصرف برنج را محدود نماييد و بجاي آن نان جو و يا سنكگ استفاده نماييد.

بررسي و معالجه يبوست شديد و مقاوم
اكثر قريب به اتفاق افرادي كه يبوست دارند، با درمانهاي معمولي خوب مي‏شوند. وقتي يبوست شديد باشد و بيمار با درمان‏هاي معمول بهبودي پيدا نكند لازم است بررسي دقيقتري از جمله اندازه‏گيري مدت زمان عبور مواد از روده بزرگ را با عكسبرداري مخصوص انجام گردد. در اين بررسي معمولاً بيمار تعداد 60 عدد از قرصهاي كوچكي را مي‏خورد و پس از چند روز با عكسبرداري ساده شكم طول مدت عبور مواد از روده بزرگ تعيين مي‏گردد. براساس نتيجه اين كار در مورد درمان طبي و يا جراحي روده بزرگ تصميم‏گيري مي‏شود.